Proxecto H2020 ORGANIC QUAL TRACERS: Control da calidade dos alimentos orgánicos e pegadas dixitais metabolómicas
- Tipo Proxecto
- Estado Cheo
- Execución 2016 -2018
- Orzamento asignado 170.121,6 €
- Ámbito Europeo
- Fonte principal de financiamento Horizonte 2020
- Páxina web do proxecto ORGANIC QUAL TRACERS
Realizáronse varios ensaios de campo con diferentes matrices vexetais (tomates, pepinos, pementos) en invernadoiros situados en Almería (sueste de España), en condicións agronómicas controladas, empregando métodos de cultivo ecolóxicos e convencionais. Ademais, realizouse un estudo piloto sobre a contaminación cruzada nun cultivo de xudías verdes en invernadoiro.
En canto aos resultados da espectrometría de masas da proporción isotópica (IRMS), a análise de nitróxeno (N) como trazas do método de produción, só os datos de δ15N das partes comestibles das plantas de tomate non proporcionaron un modelo de clasificación robusto para discriminar entre as prácticas de cultivo orgánicas e as convencionais, xa que a adición de taxas baixas ou moderadas de fertilizantes sintéticos á fertilización orgánica basal non puido ser confirmada por esta metodoloxía.
Os resultados da análise HRMS sobre a monitorización de residuos de pesticidas en alimentos ecolóxicos mostraron que, no ámbito dos pesticidas analizados cun método multirresiduo (307 en total), detectáronse 34 pesticidas diferentes nun total de 111 mostras comerciais etiquetadas con certificación ecolóxica (só 3 pesticidas autorizados para a produción ecolóxica). En canto aos pesticidas non autorizados, o ácido fosfónico foi a substancia detectada con máis frecuencia (con 38 deteccións), seguida do herbicida clorprofam (6 veces), os cloratos (5 veces) e o funxicida fludioxonil (4 veces).
En todos os casos, os niveis de concentración estiveron por debaixo dos valores LMR establecidos no regulamento da UE, de acordo coas boas prácticas agrícolas (BPA). Polo tanto, o desenvolvemento e a validación de métodos de pesticidas multirresiduos con LOQ inferiores a 10 µg/kg é un factor importante para unha mellor avaliación e detección de posibles fraudes nos cultivos ecolóxicos. Ademais, o estudo de contaminación cruzada mostrou que a contaminación por deriva durante o proceso de produción foi moi baixa (100 veces menor que a media das froitas) en comparación coas plantas tratadas. Ademais, estes resultados tamén mostraron que a análise foliar podería ser un bo rastreador temporal do mal uso de pesticidas.
O alto nivel de selectividade e sensibilidade das técnicas HRMS permitiu a identificación e caracterización de compoñentes alimentarios naturais, presentes a niveis traza, pero capaces de distinguir entre as prácticas de produción convencionais e as orgánicas. A combinación da análise estatística multivariante (MSA) cos datos de perfís de MS demostrou ser unha estratexia útil para agrupar mostras segundo os sistemas de produción agrícola. Non obstante, estes datos limítanse a cultivos específicos. Polo tanto, a creación continua de bases de datos HRMS, obtidas en condicións agronómicas controladas con diferentes variedades de hortalizas e localizacións xeográficas, podería facilitar a detección de posibles fraudes, a autenticidade da produción ecolóxica e os seus potenciais beneficios para a saúde.
Finalmente, os resultados máis relevantes obtidos no proxecto foron presentados en varios obradoiros internacionais (FoodIntegrity-2017, EuroFoodChem-2017, RAFA-2017 e Pesticides-2018), así como en diversos eventos científicos (Researcher Night 2017 e The Science Week 2017). Algúns destes resultados tamén foron publicados nunha revista científica Gold de acceso aberto (doi.org/10.1016/j.chroma.2018.03.002). En todos os casos, recoñeceuse o financiamento da UE (accións Marie Skłodowska-Curie) durante as actividades de difusión e divulgación.
Na última década, o consumo de alimentos ecolóxicos aumentou drasticamente en todo o mundo. Non obstante, segundo a literatura revisada, o marco lexislativo non se mantivo ao ritmo desta expansión do mercado e é necesaria unha maior estandarización dos métodos químicos analíticos para apoiar os organismos de acreditación.
A falta de marcadores fiables para distinguir entre produtos orgánicos e convencionais fai que este mercado sexa susceptible a intentos de fraude. O Regulamento da Comisión, nun informe recente (Regulamento (CE) n.º 848/2018), destacou a necesidade dunha maior cooperación entre a industria, o goberno, os reguladores, os grupos e as organizacións de consumidores. Ademais, tamén cómpre aclarar os procedementos de mostraxe, a eficiencia da análise nas follas das colleitas e os procesos de deriva.
O proxecto "ORGANIC QUAL TRACERS" aborda a necesidade fundamental de resolver os desafíos de autenticación no sector da alimentación ecolóxica, especialmente no caso das verduras ecolóxicas, xa que se trata de produtos pioneiros en Europa. Os resultados obtidos con esta proposta representan un paso adiante nun dos principais retos aos que se enfronta a sociedade europea (a agricultura produtiva e sostible) e contribúen aos obxectivos da Estratexia Horizonte 2020 "Unha estratexia para un crecemento intelixente, sostible e inclusivo", mellorando a confianza dos consumidores nos produtos ecolóxicos e facilitando así o crecemento continuado dos mercados de alimentos ecolóxicos da UE.
O proxecto confirmou a utilidade das novas técnicas de vangarda na análise por espectrometría de masas (IRMS e HRMS), en combinación coa análise quimiométrica, para mellorar a información (cualitativa/cuantitativa) tanto no control de calidade e seguridade alimentaria como na súa aplicación a produtos ecolóxicos. Ofreceu enfoques analíticos para (i) obter información exhaustiva sobre os contaminantes, (ii) determinar os compoñentes naturais e (iii) establecer (des)semellanzas entre produtos.
Durante a última década, a produción e o consumo de alimentos orgánicos aumentaron drasticamente en todo o mundo. O mercado de alimentos ecolóxicos da UE xera un volume de negocios de máis de 22.000 millóns de euros, cun total de aproximadamente 11 millóns de hectáreas e 250.000 explotacións (2013). Non obstante, segundo a literatura revisada, nin a subministración nacional nin o marco lexislativo seguiron o ritmo desta expansión do mercado, o que fai necesaria unha maior harmonización da metodoloxía de recollida de datos.
Doutra banda, a falta de marcadores fiables para distinguir entre produtos orgánicos e convencionais fai que este mercado sexa susceptible a intentos de fraude. O Regulamento da Comisión, nun informe recente (n.º 889/2008), destaca a necesidade dunha maior cooperación entre a industria, o goberno, os organismos encargados de facer cumprir a lei, os grupos e as organizacións de consumidores.
Neste contexto, o proxecto ten como obxectivo confirmar a utilidade das novas técnicas de vangarda na análise por espectrometría de masas (IRMS e HRMS), en combinación con MSA, para mellorar a información (cualitativa/cuantitativa) tanto na seguridade alimentaria e o control de calidade como na súa aplicación a produtos ecolóxicos. Ofrecerá enfoques analíticos para (i) obter información exhaustiva sobre os contaminantes, (ii) determinar os compoñentes naturais e (iii) establecer (des)semellanzas entre produtos.
O proxecto "ORGANIC QUAL TRACERS" aborda a necesidade fundamental de abordar os desafíos da autenticación no sector da alimentación ecolóxica, especialmente no caso das verduras ecolóxicas, xa que se trata de produtos pioneiros en Europa. A proposta contribúe aos obxectivos da Estratexia Horizonte 2020 ("Unha estratexia para un crecemento intelixente, sostible e inclusivo").
España é o maior produtor destes cultivos dentro da Unión Europea (UE), representando o 17 % da superficie total de agricultura ecolóxica na UE. A superficie agrícola española dedicada á agricultura ecolóxica aumentou case un 15 % nun período de cinco anos, pasando de 1.756.548 ha (2012) a 2.018.802 ha (2016). Segundo os últimos datos oficiais, e tendo en conta que Almería é a provincia española co maior número de produtores ecolóxicos rexistrados (1.982 dun total de 10.203 en Andalucía), é evidente que esta produción representa un impacto socioeconómico significativo na rexión, xa que pode mellorar a competitividade dos produtores/exportadores. Polo tanto, os resultados deste proxecto supoñen unha importante contribución tanto ao desenvolvemento social como económico desta área e, por extensión, das rexións mediterráneas.
Ao mesmo tempo, dado o mercado alimentario altamente competitivo, os resultados do proxecto axudan a salvagardar a competencia desigual de terceiros países, aumentando a confianza dos consumidores ao revelar posibles prácticas fraudulentas na agricultura ecolóxica e, en consecuencia, garantindo a autenticidade dos alimentos ecolóxicos etiquetados pola UE, facilitando así o crecemento continuo das rexións produtoras de alimentos da UE.
En definitiva, os resultados do proxecto xeraron documentos técnicos e científicos que proporcionaron unha ferramenta fiable para o control da calidade dos alimentos tanto para laboratorios convencionais como para organismos de certificación ecolóxica.
- UNIVERSIDAD DE ALMERIA (UAL)
Proxectos relacionados
