Proxecto H2020 ORGANIC QUAL TRACERS: Control de calidade dos alimentos orgánicos e pegada metabolómica
- Tipo Proxecto
- Estado Cheo
- Execución 2016 -2018
- Orzamento asignado 170.121,6 €
- Ámbito Europeo
- Fonte principal de financiamento H2020
- Páxina web do proxecto ORGANIC QUAL TRACERS
Realizáronse varias probas de campo con diferentes matrices vexetais (tomate, pepino, pemento) en invernadoiros situados en Almería (sueste de España), en condicións agronómicas controladas, utilizando métodos de cultivo ecolóxico e convencional. Ademais, realizouse un estudo piloto de contaminación cruzada nun cultivo de feixón verde cultivado en invernadoiro.
En canto aos resultados da espectrometría de masas de proporción de isótopos (IRMS), análise de nitróxeno (N) como trazas de método de produción, só os datos δ15N de partes comestibles de plantas de tomate non proporcionaron un modelo de clasificación robusto para discriminar entre prácticas de cultivo orgánicos e convencionais, xa que a adición de taxas baixas ou moderadas de fertilizantes sintéticos á fertilización orgánica basal non puido ser confirmada por este método.
Os resultados da análise HRMS sobre o seguimento de residuos de praguicidas en alimentos ecolóxicos mostraron que no ámbito dos pesticidas analizados cun método multirresiduo (307 en total), detectáronse 34 pesticidas diferentes nun total de 111 mostras comerciais etiquetadas con certificación ecolóxica (só 3 pesticidas autorizados para a produción ecolóxica). En canto aos praguicidas non autorizados, o ácido fosfónico foi a substancia detectada con máis frecuencia (con 38 deteccións), seguido do herbicida clorprofam (6 veces), cloratos (5 veces) e o funxicida fludioxonil (4 veces).
En todos os casos, os niveis de concentración foron inferiores aos valores LMR establecidos na normativa comunitaria, de acordo coas boas prácticas agrícolas (BPA). Polo tanto, o desenvolvemento e validación de métodos de pesticidas multirresiduos con LOQ inferiores a 10 µg/kg é un factor importante para unha mellor avaliación e detección de posibles fraudes nos cultivos orgánicos. Ademais, o estudo de contaminación cruzada mostrou que a contaminación pola deriva durante o proceso de produción foi moi baixa (100 veces inferior á media dos froitos) en comparación coas plantas tratadas. Ademais, estes resultados tamén mostraron que a análise das follas podería ser un bo rastreador temporal do uso indebido de pesticidas.
O alto nivel de selectividade e sensibilidade das técnicas de HRMS permitiu a identificación e caracterización de compoñentes naturais dos alimentos, presentes en niveis de traza, pero capaces de distinguir entre prácticas de produción convencionais e ecolóxicas. A combinación de análise estatística multivariada (MSA) con datos de perfil de MS demostrou ser un enfoque útil para agrupar mostras segundo os sistemas de produción agrícola. Non obstante, estes datos limítanse a cultivos específicos. Polo tanto, a creación continua de bases de datos de HRMS, obtidas en condicións agronómicas controladas con diferentes variedades vexetais e localizacións xeográficas, podería facilitar a detección de posibles fraudes, a autenticidade da produción ecolóxica e os seus potenciais beneficios para a saúde.
Finalmente, os resultados máis relevantes obtidos no proxecto foron presentados en diversos obradoiros internacionais (FoodIntegrity-2017, EuroFoodChem-2017, RAFA-2017 e Pesticides-2018), así como en diversos eventos científicos (Researcher Night 2017 e The Science Week 2017). Algúns destes resultados tamén se publicaron nunha revista científica de acceso aberto Gold (doi.org/10.1016/j.chroma.2018.03.002). En todos os casos, o financiamento da UE (Accións Marie Skłodowska-Curie) foi recoñecido durante as actividades de difusión e divulgación.
Na última década, o consumo de alimentos orgánicos aumentou drasticamente en todo o mundo. Non obstante, segundo a literatura revisada, o marco lexislativo non seguiu o ritmo desta expansión do mercado e é necesaria unha maior estandarización dos métodos químicos analíticos para apoiar aos organismos de acreditación.
A falta de marcadores fiables para distinguir entre produtos orgánicos e convencionais fai que este mercado sexa susceptible de intentos de fraude. O Regulamento da Comisión, nun informe recente (Regulamento (CE) no 848/2018), puxo de manifesto a necesidade dunha maior cooperación entre a industria, o goberno, os reguladores, os grupos de consumidores e as organizacións. Ademais, tamén hai que aclarar os procedementos de mostraxe, a eficacia da análise das follas dos cultivos e os procesos de deriva.
O proxecto "ORGANIC QUAL TRACERS" aborda a necesidade fundamental de resolver os retos de autenticación no sector da alimentación ecolóxica, especialmente no caso dos vexetais ecolóxicos, xa que se trata de produtos pioneiros en Europa. Os resultados obtidos con esta proposta supoñen un paso adiante nun dos principais retos aos que se enfronta a sociedade europea (agricultura produtiva e sostible) e contribúen aos obxectivos da Estratexia Horizonte 2020 "Unha estratexia para un crecemento intelixente, sostible e integrador", mellorando a confianza dos consumidores nos produtos ecolóxicos e facilitando así o crecemento continuado dos mercados de alimentos ecolóxicos da UE.
O proxecto confirmou a utilidade de novas técnicas de vangarda na análise de espectrometría de masas (IRMS e HRMS), en combinación coa análise quimiométrica, para mellorar a información (cualitativa/cuantitativa) tanto no control da seguridade alimentaria/calidade como na súa aplicación aos produtos ecolóxicos. Ofreceu enfoques analíticos para (i) obter información completa sobre contaminantes, (ii) determinar compoñentes naturais e (iii) establecer (dis)semellanzas entre produtos.
Durante a última década, a produción e o consumo de alimentos orgánicos aumentou drasticamente en todo o mundo. O mercado de alimentos ecolóxicos da UE xera unha facturación de máis de 22.000 millóns de euros cun total de aproximadamente 11 millóns de hectáreas e 250.000 explotacións (2013). Non obstante, segundo a literatura revisada, nin a oferta interna nin o marco lexislativo seguiron o ritmo desta expansión do mercado, polo que é necesaria unha maior harmonización da metodoloxía de recollida de datos.
Por outra banda, a falta de marcadores fiables para distinguir entre produtos ecolóxicos e convencionais fai que este mercado sexa susceptible de intentos de fraude. O Regulamento da Comisión nun informe recente (núm. 889/2008) destaca a necesidade dunha maior cooperación entre a industria, o goberno, as axencias de aplicación, os grupos de consumidores e as organizacións.
Neste contexto, o proxecto pretende confirmar a utilidade das novas técnicas de vangarda na análise de espectrometría de masas (IRMS e HRMS), en combinación con MSA, para mellorar a información (cualitativa/cuantitativa) tanto na seguridade alimentaria e no control de calidade como na súa aplicación aos produtos ecolóxicos. Ofrecerá enfoques analíticos para (i) obter información completa sobre contaminantes, (ii) determinar compoñentes naturais e (iii) establecer (dis)semellanzas entre produtos.
O proxecto "ORGANIC QUAL TRACERS" aborda a necesidade fundamental de abordar os retos de autenticación no sector dos alimentos ecolóxicos, especialmente no caso dos vexetais ecolóxicos, xa que se trata de produtos pioneiros en Europa. A proposta contribúe aos obxectivos da Estratexia Horizonte 2020 ("Unha estratexia para un crecemento intelixente, sostible e integrador").
España é o maior produtor destes cultivos dentro da Unión Europea (UE), representando o 17% da superficie total de agricultura ecolóxica da UE. A superficie agraria española dedicada á agricultura ecolóxica aumentou case un 15% nun período de cinco anos, pasando de 1.756.548 ha (2012) a 2.018.802 ha (2016). Segundo os últimos datos oficiais, e tendo en conta que Almería é a provincia española con maior número de produtores ecolóxicos inscritos (1.982 dun total de 10.203 en Andalucía), é evidente que esta produción supón un importante impacto socioeconómico na rexión, xa que pode mellorar a competitividade dos produtores/exportadores. Polo tanto, os resultados deste proxecto supoñen unha importante contribución tanto ao desenvolvemento social como económico desta zona e, por extensión, das rexións mediterráneas.
Ao mesmo tempo, dado o mercado alimentario altamente competitivo, os resultados do proxecto contribúen a salvagardar a competencia desigual de terceiros países, aumentando a confianza dos consumidores ao revelar posibles prácticas fraudulentas na agricultura ecolóxica e, en consecuencia, a garantir a autenticidade dos alimentos ecolóxicos etiquetados na UE, facilitando así o crecemento continuo das rexións produtoras de alimentos da UE.
En definitiva, os resultados do proxecto xeraron documentos técnicos e científicos que proporcionaron unha ferramenta fiable para o control da calidade dos alimentos tanto aos laboratorios convencionais como aos organismos de certificación ecolóxica.
- UNIVERSIDAD DE ALMERIA (UAL)
Proxectos relacionados
