H2020 SuperPests Proiektua: Kudeatzen zailenak diren izurriteen (superizurriteen) eta haiek transmititzen dituzten gaixotasunen kontrol arrazionalerako tresna berritzaileak

Izurriteek gure uztak kaltetzea saihesteko modu hobeak Tresna eta estrategia multzo berri batek nekazariei izurrite arruntei kostu-eraginkortasun handiagoz eta pestizida askoz gutxiago erabiliz aurre egiten lagun diezaieke. Zorriak, euli zuriak, tripak eta akaroak dira Europako nekazarien amesgaiztoa. Artropodo hauek 200 labore garrantzitsu baino gehiago kaltetu ditzakete eta birusak ere transmititu. «Hauek dira izurrite ohikoenak, beraz, pestizida gehienak haiei zuzendu zaizkie. Horrek pestizidekiko erresistentzia ekarri du eta kontrola oso zaildu du», azaldu du John Vontasek, Atenasko Nekazaritza Unibertsitateko (Grezia) farmakologiako irakasleak.

SuperPests, Vontasek koordinatutako EBk finantzatutako proiektu bat, azken lau urte eta erdian produktu, kontzeptu eta tresna berri sorta bat garatzen eta datuetan oinarritutako eredu matematikoak erabiltzen eman ditu dauden ikuspegiekin integratzeko. Emaitza izurriteen kudeaketa integraturako (IPM) sistema eraginkorragoa eta iraunkorragoa da. Kostu txikiagoa, pestizida gutxiago «Irtenbide berriak eta lehendik daudenak konbinatuz, kontrol askoz eraginkorragoa lortzen ari gara landa-esperimentuetan. IPM honekin, kostuak % 50 murrizten dira eta pestizida-hondakinak % 80, kontrol kimiko tradizionalarekin alderatuta. Hau nahiko nabarmena da», dio Vontasek. Horrek nekazariei Europako Itun Berdearen helburuetako bat betetzen ere lagun diezaieke, zeinak pestiziden erabilera % 50 murriztea eskatzen baitu 2030erako. Taldeak erresistentzia-markatzaile berri ugari identifikatu zituen izurriteetan. Hauek, aurretik ezarritako markatzaileekin batera, erabili zituzten diagnostiko tresnak garatzeko, infestazio bakoitzerako pestizida eraginkorrena zehazteko aukera ematen dietenak. Intsektiziden probak egiteko laguntzak Intsektizida eta biopestizida berriak detektatu eta probatzeko baliagarriak diren kanal bioteknologikoak garatu zituzten. Besteak beste, intsektario birtual bat, 30 euli transgeniko baino gehiagoko panel bat eta 21 SuperPest P450en liburutegi bat daude.

"Entzina hauek konposatu berrien egonkortasun metabolikoa ebaluatzeko aukera ematen digute. Probak azkar eta erraz egiteko aukera ematen duten analisi biokimiko sinpleak garatu ditugu", dio Vontasek. Biopestizidekin egindako probek erakutsi dute batzuek, bakarrik edo, batez ere, konbinatuta erabiliz, potentzial handia dutela izurriak kontrolatzeko modu ekologikoago gisa jokatzeko. Izurriteen efektoreak (landareek izurriteen aurka garatu ditzaketen erresistentzia-mekanismoak) ulertzea eta horiek indartzea bilatzea beste ikerketa-arlo bat izan zen. «Fenotipo hauen determinatzaile molekular batzuk aurkitu ditugu, eta etorkizunean tomate landareetan erresistentzia gehiago garatzeko horiek ustiatzea espero dugu», dio Vontasek. Harrapariak sustatzea Taldeak izurriteez elikatuz kontrol biologikoko agente gisa jarduten duten intsektu onuragarrien egokitzapena hobetzeko ere lan egin zuen. Landare gogorrek, oro har, ez dituzte izurriteak bakarrik uxatzen, baita intsektu onuragarriak ere. «Tomate landareen superizurriteen aurkako erresistentzia hobetzen saiatzen ari gara, harrapari onuragarrientzako erakargarritasunari eragin gabe», gaineratu du Vontasek. "Landare erresistenteekiko egokitzapen nabarmen hobea zuten harrapari-anduiak sortzeko gai izan ginen."

Emaitzak beste barazki batzuei ere aplika dakizkieke. Proiektuko bazkideek SuperPests-etik lortutako ezagutza aprobetxatzen ari dira ekimen berrietan, hala nola CypTox-en, intsektu eta akaroen aurka eraginkorrak diren arrisku txikiko intsektizida selektiboak garatzea helburu duena. Bitartean, MicroBioPest-ek ingurumenerako seguruak baina nekazaritzako izurriteen eta gizakien gaixotasunen bektoreen aurka eraginkorrak diren biopestizida mikrobianoak garatzea du helburu.