H2020 SMARTCHAIN Proiektua: Berrikuntzarantz: irtenbide adimentsuak eta bultzatuak elikagaien hornikuntza kate laburretan

Etorkizun agroekologiko asko posible dira Europan. Ikerketa berriek erakusten dutenez, nekazaritza jasangarriak ingurumenari mesede egiten dion ez ezik, nekazariei eta landa-komunitateei ahalmena ematen dien. Historiaren gehienean, nekazaritza tokiko kontua izan zen, nekazariek beren familiak elikatzeko edo tokiko komunitatea mantentzeko nahikoa janari ekoizten zuten. Baina industrializazioa, urbanizazioa eta biztanleriaren hazkundearekin, nekazaritza gero eta intentsiboagoa izan zen. Horrek kostuak murriztea eta produkzioa handitzea ekarri zuen arren, lorpen hauek ingurumenaren kontura etorri ziren askotan.

Orain, mundua klima-aldaketaren ondorioei aurre egiten ari den heinean, premiazkoa da gure nekazaritza-sistema jasangarritasun eta produktibitate nahasketa egokiarekin berrezartzea. "Zentzu horretan, ikuspegi agroekologikoen ezarpena areagotzea funtsezkoa da etorkizunean elikagaien ekoizpen iraunkorra bermatzeko", dio Gerald Schwarz Nekazaritza Ekonomiarako Thünen Institutuko ikertzaileak. EBk finantzatutako UNISECO (Understanding and improving the sustainability of agro-ecological farming systems in the EU) proiektuak oreka hori lortzen laguntzen du. "Gure helburua Europako nekazaritza sistemen iraunkortasuna indartzea zen, nekazaritza agroekologikorako trantsiziorako estrategia hobetuak eta pizgarriak elkarrekin garatuz", azaldu du Schwarzek, proiektua koordinatzen duena.

Agroekologiak kontzeptu ekologikoak aplikatzen ditu nekazaritzan. Bereziki, klima-aldaketa arintzeko lan egiten duen nekazaritza mota bat sustatzen du, nekazaritzak faunan eta naturan duen eragina minimizatzeko, eta nekazariei eta komunitateei iraunkortasunari etekina ateratzeko ahalmena ematen die. Tokiko beharretara egokitutako irtenbideak Schwarzen ustez, proiektuaren helburu nagusia agroekologiarako trantsiziorako ekintza eta politika multzo bat identifikatzea zen. "Nekazaritzak Europa klima-aldaketaren eta biodibertsitatearen galeraren erronkei aurre egiten nola lagundu dezakeen froga zehatzak eman nahi genituen, elikagaien ekoizpen iraunkorra erraztuz eta landa-ekonomia biziak sustatuz", adierazi du. Horretarako, ikertzaileek kasu-azterketak egin zituzten Europako 15 herrialde ezberdinetan, bakoitza testuinguru sozioekonomiko, ingurumen eta kultural ezberdin batekin. Praktika agroekologikoen eskala handian ezartzeak tokiko nekazaritza ekonomietan zein Europako elikadura sisteman izango lukeen eragina ere aztertu dute.

UNISECO proiektuak ondorioztatu zuen ez dagoela soluzio bakarra nekazaritza jasangarrirako trantsiziorako. Horren ordez, agroekologiak ondoen funtzionatzen du tokiko beharretara egokitzen denean. "Gure ikerketek erakutsi dute etorkizun agroekologiko asko posible direla Europan eta, elikadura sistemaren aldaketa zabalagoetan integratuta, ez dutela gure elikadura segurtasuna arriskuan jartzen", gaineratu du Schwarzek. Proiektuak agroekologiak ingurumenari nola mesede egin diezaiokeen frogatu zuen, adibidez, espezieen eta habitaten aniztasuna areagotuz. "Agroekologiak ere lagun dezake klima-aldaketa arintzen eta bere inpaktuetara egokitzeko dugun gaitasuna hobetzen, adibidez, humusaren sorrera eta karbono bahiketa egurrezko biomasan sustatuz", dio Schwarzek. Landa-komunitateen ahalduntzea.

Agroekologiaren ingurumen-onurak erakusteaz gain, nekazaritza jasangarriaren aukera ekonomikoei buruzko ezagutza partekatzeko ere lan egin zuen proiektuak zientziaren, gizartearen eta politiken arteko elkarrizketaren bidez. «Agroekologiak arrakasta izan dezan tokiko eragileen gaitasuna areagotu behar dugu», dio Schwarzek. «Hau nekazariarekin hasten den arren, landa-komunitateetako eta balio-kateetako lur-jabeak eta beste eragile batzuk ere sartu behar ditu».

Hemen, proiektuak nekazarien lankidetza nabarmendu zuen biltegiratze partekatua, prozesatzea eta merkaturatzea bezalako alorretan, eta nekazariak tokiko jatetxe, ikastetxe eta merkatariekin lotzen dituzten komunitate-mailako balio-kateak erakutsi zituen. "Larruazal gehiago jokoan, nekazariek lotura zuzena dute nekazaritza sistemen arrakastarekin", gaineratu du Schwarzek. «Era berean, onura gehiago ateratzen dute, sistema agroekologikoak laguntza publiko mugatuarekin hazi daitezkeela bermatuz». Proiektua bera amaitu den arren, nekazariek eta gainerako eragileek UNISECOk Agroekologia Ezagutza Zentroaren bitartez ekoitzi zuen ezagutza aberastasunaz baliatzen jarrai dezakete.