H2020 SMARTCHAIN Proiektua: Berrikuntzarantz: irtenbide adimendunak eta bultzatuak elikagaien hornikuntza-kate laburretan

Etorkizun agroekologiko asko posible dira Europan. Ikerketa berriek erakusten dute nekazaritza iraunkorrak ez duela ingurumenari mesede egiten bakarrik, baita nekazariei eta landa-komunitateak ahalduntzen ere. Historian zehar, nekazaritza tokiko kontua izan zen, nekazariek beren familiak elikatzeko edo tokiko komunitatea mantentzeko adina janari baino ez ekoizten baitzuten. Baina industrializazioarekin, urbanizazioarekin eta biztanleriaren hazkundearekin, nekazaritza gero eta intentsiboagoa bihurtu zen. Horrek kostuak murriztea eta ekoizpena handitzea ekarri bazuen ere, lorpen horiek askotan ingurumenaren kaltetan etorri ziren.

Orain, mundua klima-aldaketaren ondorioekin borrokan ari den heinean, premiazkoa da gure nekazaritza-sistema berriro orekatzea, iraunkortasunaren eta produktibitatearen nahasketa egokiarekin. «Zentzu honetan, agroekologiako ikuspegien ezarpena areagotzea ezinbestekoa da etorkizunean elikagaien ekoizpen iraunkorra bermatzeko», dio Gerald Schwarzek, Thünen Nekazaritza Ekonomiarako Institutuko ikertzaileak. EBk finantzatutako UNISECO proiektuak (EBko nekazaritza-sistemen iraunkortasuna ulertzea eta hobetzea) oreka hori lortzen laguntzen du. «Gure helburua Europako nekazaritza-sistemen iraunkortasuna indartzea zen, nekazaritza agroekologikorako trantsiziorako estrategia eta pizgarri hobetuak elkarrekin garatuz», azaldu du Schwarzek, proiektua koordinatu zuenak.

Agroekologiak kontzeptu ekologikoak aplikatzen ditu nekazaritzan. Bereziki, klima-aldaketa arintzeko, nekazaritzak faunan eta naturan duen eragina minimizatzeko eta nekazariei eta komunitateei iraunkortasunaren onurak lortzeko ahalmena emateko lan egiten duen nekazaritza mota bat sustatzen du. Tokiko beharretara egokitutako irtenbideak Schwarzen arabera, proiektuaren helburu nagusia agroekologiarako trantsiziorako ekintza eta politika multzo bat identifikatzea zen. «Nekazaritzak Europari klima-aldaketaren eta biodibertsitate-galeraren erronkei aurre egiten nola lagun diezaiokeen froga zehatzak eman nahi genituen, aldi berean elikagaien ekoizpen jasangarria erraztuz eta landa-ekonomia biziak sustatuz», adierazi du. Horretarako, ikertzaileek kasu-azterketak egin zituzten 15 Europako herrialde ezberdinetan, bakoitza testuinguru sozioekonomiko, ingurumen- eta kultura-erakunde desberdinekin. Agroekologiako praktikak eskala handian ezartzeak tokiko nekazaritza-ekonomietan eta Europako elikadura-sisteman izango lukeen eragina ere aztertu zuten.

UNISECO proiektuak ondorioztatu zuen ez dagoela nekazaritza jasangarrirako trantsiziorako irtenbide bakarrekorik. Horren ordez, agroekologiak hobeto funtzionatzen du tokiko beharretara egokituta dagoenean. «Gure ikerketak erakutsi du etorkizun agroekologiko asko posible direla Europan eta, elikadura-sistemaren aldaketa zabalagoetan integratzen direnean, ez dutela gure elikagai-segurtasuna arriskuan jartzen», gaineratu du Schwarzek. Proiektuak agroekologiak ingurumenarentzat nolako onurak izan ditzakeen ere erakutsi zuen, adibidez, espezieen eta habitaten dibertsitatea handituz. «Agroekologiak klima-aldaketa arintzen eta haren inpaktuetara egokitzeko dugun gaitasuna hobetzen ere lagun dezake, adibidez, humusaren eraketa eta karbonoaren bahiketa egurrezko biomasan sustatuz», dio Schwarzek. Landa-komunitateen ahalduntzea.

Agroekologiaren ingurumen-onurak erakusteaz gain, proiektuak nekazaritza iraunkorraren aukeren inguruko ezagutza partekatzeko ere lan egin zuen, zientziaren, gizartearen eta politikaren arteko elkarrizketa baten bidez. «Agroekologia arrakastatsua izan dadin, tokiko eragileen gaitasuna handitu behar dugu», dio Schwarzek. "Hau nekazariarekin hasten den arren, lur-jabeak eta landa-komunitateetako eta balio-kateetako beste interesdun batzuk ere barne hartu behar ditu."

Hemen, proiektuak nekazarien lankidetza azpimarratu zuen biltegiratze partekatua, prozesamendua eta merkaturatzea bezalako arloetan, eta nekazariak tokiko jatetxe, eskol eta txikizkarien artean lotzen dituzten komunitate mailako balio-kateak erakutsi zituen. «'Larruazal gehiago jokoan' dutenez, nekazariek lotura zuzena dute nekazaritza-sistemen arrakastarekin», gaineratu du Schwarzek. "Gainera, onura gehiago lortzen dituzte, sistema agroekologikoak laguntza publiko mugatuarekin hazi ahal izatea bermatuz." Proiektua bera amaitu bada ere, nekazariek eta beste interesdun batzuek UNISECOk Agroekologiako Ezagutza Zentroaren bidez sortutako ezagutza ugariaz baliatzen jarrai dezakete.