H2020 Contracts2.0 Proiektua: Nekazaritza-ingurumen eta klima-neurri berritzaileetarako eta ingurumen-ondasun publikoen balorizaziorako kontratu-eredu berrien baterako diseinua.

Nekazariei nekazaritza ekologikoagoa hartzera pizgarriak ematea Nekazaritzaren ingurumen-onurak handitu daitezke egungo praktikak eraldatuz. EBk finantzatutako Contracts2.0 proiektuak produktibitatea eta iraunkortasuna orekatzen dituzten nekazaritza-ikuspegi sorta bat garatu zuen. Nekazaritzaren bilakaera batek bi krisi nagusiren eraginak arintzen lagun dezake: klima-aldaketa eta biodibertsitatearen gainbehera. Gaur egun, nekazariek agroekologia eta klima programetan parte har dezakete eta konpentsazio ekonomikoa jaso dezakete beren lurretan kontserbazio neurriak ezartzeko ahaleginengatik.

Hala ere, programa horien ezarpen eta jarraipen eraginkorra konplexua izan daiteke, eta horrek EB osoko nekazariek haien adopzio zabala oztopatu dezake. «Oraingo programak askotan zurrunak dira eta ez dute kontuan hartzen desberdintasun geografikoen errealitatea», azaldu du Bettina Matzdorfek, Leibniz Nekazaritza Paisaiaren Ikerketarako Zentroko gizarte zientzialariak eta Contracts2.0 proiektuaren koordinatzaileak (nekazaritza-ingurumen-klima neurri berritzaileetarako eta ingurumen-ondasun publikoen balorizaziorako kontratu-eredu berrien baterako diseinua). Honek gaineratzen du: «Emaitzetan oinarritutako ordainketak eskaintzen dituzten kontratu berriek, nekazariak elkarlanean aritzera bultzatzen dituztenek, nekazaritzako produktuak ez ezik, biodibertsitatea eta beste ekosistema-zerbitzu batzuk ekoizteko pizgarri handiagoa eman diezaiekete». Paisaia-eskalako irtenbideak EBk finantzatutako Contracts2.0 proiektuak ikuspegi berritzaileak garatu zituen programa hauek eraginkorragoak eta nekazarientzat erakargarriagoak izan zitezen. Ideia orokorra nekazariak ingurumen-ondasun publiko gehiago ekoizteko pizgarriak ematea zen: produktu ez-esklusibo eta ez-trukagarriak, hala nola paisaia erakargarriak. Contracts2.0 taldeak jakin nahi zuen zein kontratu ereduk hobetzen duten ingurumen-ondasun publiko horien hornidura, nekazaritza-ekoizpen ekonomikoki bideragarria ahalbidetzen duten bitartean. «Gure biodibertsitate, ur eta klima helburu askoren irtenbideak paisaia-eskalan ezarri behar dira», dio Matzdorfek. Zein ikuspegik funtziona dezaketen hobekien zehazteko, taldeak nekazaritza-ingurumeneko klima-programa kolektibo eta emaitzetan oinarritutako hainbat aztertu zituen.

Lurraren jabetzaren inguruko ikuspegiak ere aztertu zituzten, baita balio-katean beheragoko ideiak aztertu ere, hala nola ziurtagirietan oinarritutako ordainketa pribatuen programak. «Europan zehar dauden adibideak aztertzen ditugu, kontratu-diseinu berriak probatzen ditugu esperimentu ekonomikoetan, eta elkarrekin garatzen ditugu irtenbideak lurrean», dio Matzdorfek. Taldeak EBko bederatzi herrialdetan programa berriak ezartzeko beharrezkoak diren esparru politikoaren baldintzak ere ikertu zituen. Berrikuntza sortzea lurrean eta online Contracts2.0 proiektuak 11 kontratu-berrikuntza laborategi sortu zituen Europan zehar, nekazariak, zientzialariak eta ingurumen-adituak elkartuz kontratuetan txerta zitezkeen irtenbide berri eta bideragarriak garatzeko. Horiei osagarri izan zitzaien politika-laborategiek, zeinek politika-egileak elkartu zituzten politika-esparru egokiak garatzeko. 2019an hasita, taldeak hainbat bisita egin zituen ezagutza trukatzeko, jardunbide egokien adibideak erakusteko eta ikuspegiak eta helburuak ukigarri bihurtzeko.

«Profesionalek elkarrengandik ikastearen garrantzia azpimarratu zuten. Bisitek laborategi ezberdinetako interesdunen arteko trukeak erraztu zituzten, baina ikertzaile gisa ere parte hartu genuen», dio Matzdorfek. Pandemia garaian, taldeak aurrez aurreko tailerrak agroekologiako gaiei buruzko ekitaldi birtualekin ordezkatu behar izan zituen. Online formatuak, doako sarbideak eta gonbidatutako adituen parte-hartzeak tailerren arrakasta handia erraztu zuten. Matzdorfek azpimarratzen du Europako herrialde askotan nekazaritza-praktiken, politiken eta zientziaren arteko lankidetzak hainbat egoera, nekazaritza mota, paisaia eta ingurune politiko kontuan hartzea ahalbidetu duela. «Uste dut nekazaritzarako eta naturarako kontratu hobeak lortzeko aurrerapausoak eman ditugula», dio. Proiektuak dauden ikuspegiak errazten eta oztopatzen dituzten faktoreen katalogo bat ere garatu zuen, eta kontratu-ikuspegiak eta nekazaritza-ingurumen eta klima-politika egokiak garatzea sustatzen dituen politika-esparru baten gida bat.