Grupo Operativo FORESTS 3.0: Dixitalización e teledetección do uso sostible, da biodiversidade e da resiliencia dos bosques españois

• Ferramenta integral para a xestión e seguimento do proceso de certificación, integrando a cartografía dixital de superficies certificadas e a caracterización automática
• Cadea de procesamento de imaxes implementada en tecnoloxía cloud, cartografía de cambios, información de teledetección dispoñible na plataforma e imaxe actualizada baseada en Sentinel 2
• Coordinación entre usuarios e axentes, potenciando a silvicultura e a industria, e creando o portal web "Open Bosques" para a visualización en tempo real de zonas forestais xestionadas de forma sostible.

R1 Ferramenta integral de xestión e seguimento do proceso de certificación PEFC
O GO desenvolveu unha aplicación web personalizable, a “Plataforma de rexistro en liña de superficies forestais con certificación PEFC”, dirixida a propietarios e xestores forestais. Esta ferramenta permite o seguimento e control da xestión forestal sostible e a certificación PEFC. A partir do sistema existente, o ambiente de desenvolvemento actualizouse para mellorar a usabilidade, a seguridade e o rendemento mediante tecnoloxías emerxentes de código aberto. Ademais, as novas funcións suxeridas polos usuarios foron implementadas con éxito na versión de produción.
A plataforma permite o rexistro dixital de superficies forestais certificadas en España, garantindo a normalización dos datos, a trazabilidade e o seguimento do proceso de certificación, incluíndo auditorías e actualizacións dos rexistros de superficies certificadas. Tamén facilita a integración de datos cartográficos de todas as áreas forestais certificadas.
A versión final está aloxada nos servidores de PEFC España e inclúe tres perfís de usuario mellorados: 39 entidades solicitantes, 2 organismos de certificación e 5 administradores. Unha vez que a versión de produción estea plenamente funcional para todos os usuarios, crearase unha ligazón de acceso directo na páxina web de PEFC España: https://www.pefc.es/area-privada . A plataforma garante a fiabilidade dos datos, o control da certificación e ofrece información relevante para unha xestión forestal sostible.

R2 Integración de Cartografía Dixital de Áreas Certificadas e Caracterización Automática a partir de Bases de Datos Ambientais e Socioeconómicas Externas
Para integrar o compoñente de cartografía na plataforma de rexistro PEFC, implementáronse na aplicación métodos e procesos para a cartografía dixital de áreas certificadas. Como resultado, desenvolvéronse funcionalidades para a carga automática, mantemento e caracterización de mapas dixitais.
Unha primeira característica permite xerar xeometrías desde o módulo Rexistro de actividade en función das referencias catastrais proporcionadas. Establécese unha conexión M2M co servizo catastral para descargar a xeometría asociada a cada referencia. Unha segunda opción permite cargar o compoñente xeográfico mediante un modelo de ficheiro ESRI Shape, un dos formatos máis habituais que empregan os técnicos encargados destas actividades. Deste xeito, os límites de cada Unidade de Xestión Forestal incorpóranse á Plataforma de Rexistro.
Unha vez que o mapeo da área certificada está dispoñible, selecciónanse fontes de datos externas para facer referencias cruzadas. As fontes de datos seleccionadas inclúen o Mapa Forestal Español, a Rede Natura 2000, a Rede de Espazos Naturais Protexidos e os datos socioeconómicos do Instituto Nacional de Estatística (INE). Estas fontes serven para xerar conxuntos de datos que proporcionan información relevante e valiosa para a xestión das áreas certificadas, enriquecendo os datos e dotando aos xestores de novos criterios para a toma de decisións.
Finalmente, a plataforma conta cun visor de mapas que permite aos usuarios ver todos os mapas temáticos xerados.

Canalización de procesamento de imaxes R3 despregada na nube. R3 centrouse na implementación exitosa da cadea de procesamento de imaxes mediante a tecnoloxía da nube, en concreto Google Earth Engine (GEE). Identificáronse os requisitos dos usuarios mediante reunións e enquisas, e integráronse no deseño do sistema (R3-A1). Desenvolvéronse canles baseadas na nube para imaxes Landsat e Sentinel-2, que permiten un seguimento forestal escalable e rendible (R3-A2, R3-A3). Sentinel-2 proporcionou unha maior resolución espacial, temporal e espectral. Tamén se probou Sentinel-1, aínda que se observaron limitacións actuais no tempo de procesamento.
Avaliáronse os algoritmos de detección de cambios e seleccionouse previamente CCDC pola súa eficacia coas series temporais Landsat e Sentinel-2 (R3-A4). NBR, NDVI e WETNESS foron validados como os índices de vexetación máis axeitados (R3-A5). Seleccionouse Random Forest para a clasificación de cambios e implementouse en GEE con ferramentas de validación integradas (R3-A6, R3-A7). O procesamento na nube e a detección de cambios proporcionan ferramentas escalables e rendibles para o seguimento da certificación forestal. Os usuarios finais, como certificadores, administradores e auditores, poden beneficiarse da detección automatizada e fiable de cambios na vexetación, minimizando o traballo de campo. Estas ferramentas permiten un seguimento forestal frecuente e preciso, apoian o cumprimento da certificación e melloran as decisións de xestión.

R4 Mapeo de cambios. R4 centrouse na implementación dun fluxo de traballo de cartografía de cambios nacional, que incluía definir áreas mínimas de cambio detectable e xerar, clasificar e validar mapas de cambios tanto nas provincias piloto como nas non piloto. Estableceuse unha unidade cartográfica mínima de 0,5 ha, con detección mellorada ata 0,27 ha nas rexións do norte (R4-A1). Elaboráronse bases de datos personalizadas e validáronse os datos de campo dos socios do proxecto mediante a fotointerpretación. Os mapas de cambios para 2017-2021 foron producidos en Asturias, Huesca, Sevilla e Pontevedra utilizando imaxes de alta resolución para unha validación precisa. (R4-A2). A validación con mostraxe estratificada e imaxes de alta resolución confirmou a precisión da detección en todos os sitios (R4-A3). Os cambios detectados clasificáronse en catro categorías: tala a ras, raleo, roza e incendio, utilizando modelos Random Forest adestrados con variables obtidas a partir dos resultados do CCDC (R4-A4). A precisión da clasificación variou entre as rexións, oscilando entre o 62% e o 83%, sendo as clases máis complexas as rozas e os raleos (R4-A5). A validación a escala nacional confirmou a escalabilidade do sistema e identificou as áreas que requiren un perfeccionamento (R4-A6).
A implementación deste fluxo de traballo de cartografía de cambios nacional proporciona un sistema automatizado, transferible e rendible para supervisar áreas forestais certificadas a escala nacional. Os usuarios finais, como os xestores forestais, os organismos de certificación e as autoridades públicas, poden integrar estas ferramentas validadas nos seus fluxos de traballo para supervisar o cambio forestal con maior precisión e frecuencia, mellorando así a toma de decisións, o cumprimento da normativa e a transparencia dos recursos forestais.

Información de teledetección R5 dispoñible na plataforma e imaxes actualizadas baseadas en Sentinel 2. R5 centrada na integración e visualización de datos de teledetección dentro da plataforma PERGAMO. Conseguiuse a interoperabilidade entre o sistema de detección/clasificación de cambios (desenvolvido en Google Earth Engine) e a plataforma PERGAMO. A pesar dos plans iniciais de usar imaxes de Sentinel-2, seleccionáronse series temporais de Landsat debido á maior cobertura histórica e ás limitacións técnicas de Sentinel-2 en GEE. Os resultados integráronse en PERGAMO, posibilitando as probas de auditoría interna e externa e mellorando o rendemento técnico (R5-A1, R5-A2).

Os mosaicos semestrais nacionais de modificacións clasificadas (corta, clareo, roza e incendios) foron publicados mediante un visor WMS desenvolvido con GeoServer (R5-A3). O rexistro de áreas certificadas por PEFC inclúe agora unha sección "Monitorización de cambios", que ofrece visualizacións tabulares e cartográficas, filtros e acceso a capas ráster desde o WMS. Implementouse unha escala de intensidade simplificada (baixa, media, alta) para facilitar a interpretación. A colaboración permitiu mellorar a interface e as probas de usabilidade en contornas do mundo real.

R6 Coordinación entre usuarios e actores. Este resultado 6, xunto co R7 e o R8, enmárcase no Obxectivo Específico 3: "Fortalecemento e mellora das cadeas de valor dos produtos forestais e forestais. Mellora dos aspectos sociais e económicos", e céntrase na formación dos usuarios sobre o conxunto de ferramentas desenvolvidas no marco do proxecto. Realizáronse un total de oito obradoiros formativos para representantes de entidades de certificación de xestión forestal, organismos de certificación e auditores, consultores especializados en xestión forestal, membros de PEFC España e mozos profesionais.

R7 Monte – Fortalecemento da Industria. O traballo centrouse no desenvolvemento de procesos que permitan conectar, de forma transparente e eficiente, os terreos certificados coa industria consumidora de recursos potenciais.
En colaboración cos distintos actores implicados, identificáronse os datos necesarios para reforzar a conexión entre silvicultura e industria, e desenvolvéronse dous buscadores públicos, un enfocado a entidades certificadas e outro en superficie, que permiten consultar en tempo real toda a base de datos de superficies certificadas en España baixo Xestión Forestal Sostible. Definíronse formatos de busca e opcións de descarga de información, que permiten filtrar a información por monte, provincia ou concello, e xerar informes detallados en formato PDF e Excel. Para facilitar o seu uso, creouse unha interface moi intuitiva, con tempos de resposta rápidos e unha seguridade moi mellorada. Estes buscadores están integrados na web do PEFC e tamén están adaptados para o acceso desde dispositivos móbiles.
Buscador de Certificados de Xestión Forestal: https://buscador-gfs.pefc.es/
Buscador de superficie: https://buscador-montes.pefc.es/

R8. Desenvolvemento do portal web "Open Bosques" para a visualización en tempo real de zonas forestais xestionadas de forma sostible

Froito desta iniciativa desenvolveuse o portal web de acceso público “ObservaPEFC”, cuxo obxectivo é difundir datos abertos e actualizados en tempo real. Este portal baséase directamente na información almacenada na plataforma de rexistro de áreas certificadas polo PEFC (PERGAMO) e, mediante a integración con outras fontes de datos e mapas temáticos, ofrece información valiosa para destacar a importancia dos bosques e a súa conexión cos aspectos sociais, ambientais e económicos.

Durante o proceso de elaboración seleccionáronse as fontes de datos máis relevantes, entre elas o Mapa Forestal Español, a Rede Natura 2000 e os datos do Instituto Nacional de Estatística (INE). Paralelamente, optimizáronse as metodoloxías para consultas SQL, así como a xeración de táboas e vistas en bases de datos PostgreSQL/PostGIS.

O portal, dispoñible en www.observaPEFC.es e desenvolvido con Power BI, inclúe unha páxina introdutoria onde se explican os seus obxectivos e funcionalidades, xunto con sete paneis interactivos temáticos. Estes cadros permiten visualizar en tempo real as superficies forestais certificadas e analizar a súa evolución segundo diversos criterios, como o número de xestores e unidades de xestión forestais, os tipos de propiedade e a distribución xeográfica.

Ademais, o portal ofrece información detallada sobre as superficies certificadas, incluíndo a cuantificación e distribución dos tipos e especies forestais, os niveis de protección (Rede Natura 2000 e outras denominacións), e as características dos concellos onde se sitúan os montes certificados, incluíndo o seu grao de despoboación.

RD1: Material de comunicación e difusión. Elaboráronse dez notas de prensa que enviáronse a unha base de datos de máis de 850 medios (tanto xerais como especializados), que recollen os fitos do proxecto e as actuacións importantes ao longo do seu desenvolvemento. Elaboráronse cinco vídeos con información sobre o proxecto e o funcionamento da ferramenta, que foron publicados na canle de YouTube, a páxina web e outras plataformas de redes sociais de PEFC. Tamén se realizaron dez entrevistas con expertos, membros solicitantes e colaboradores do proxecto, publicadas na páxina web do PEFC.

RD2: Campaña de divulgación
Na web de PEFC España (www.pefc.es) creouse un apartado dedicado ao proxecto, onde está dispoñible toda a información, novidades, materiais, etc. relacionados.
PEFC coordinou o deseño da identidade visual e dos materiais gráficos do proxecto (cartel, folleto (versión dixital e impresa), banner enrollable e plantilla de PowerPoint), para o que contratou os servizos de IDAGEM (JJ RIVAS ID ART, SL).
Imprimíronse 1.000 exemplares do folleto, 20 carteis A2 e 2 roll-ups. Estes materiais foron distribuídos en eventos e outras ocasións onde se presentou o proxecto, así como en stands durante diversas feiras e sesións divulgativas.

Escribiuse e publicáronse tres artigos científicos en medios especializados.
Para promover o proxecto, os socios organizaron nove eventos, reunións e seminarios web dirixidos ás súas partes interesadas, clientes e membros.

As 11 noticias xeradas polo proxecto foron publicadas no boletín trimestral “PEFC News”, que chega a máis de 2.600 destinatarios. Esta noticia tamén foi publicada na sección de novas da web do proxecto.

Ademais, os socios participaron nun total de 12 eventos de terceiros para presentar o proxecto e explorar sinerxías con outras iniciativas similares.

RD3: Conferencias.
O grupo de traballo organizou unha presentación oficial do proxecto no campus da Universidade de Valladolid en Palencia, dentro dos actos paralelos organizados no marco da Conferencia Internacional sobre Intelixencia Artificial e Xestión de Ecosistemas. Os socios de PEFC Inca Medio e Agresta presentaron o proxecto aos asistentes, que incluían estudantes e investigadores internacionais, máis de 30 estudantes dos programas Dataforest e Medfor e investigadores internacionais. Tamén se transmitiu por streaming a presentación, seguida doutros 20 asistentes. O grupo operativo tamén está a organizar unha presentación en liña dos resultados do proxecto o 5 de febreiro de 2025. A reunión en liña reuniu a entidades certificadas, certificadores, consultores de xestión forestal, membros do proxecto, colaboradores e outras partes interesadas do sector forestal para compartir as ferramentas innovadoras desenvolvidas e discutir a súa aplicación práctica para unha xestión forestal sostible e dixitalizada.
Durante o acto presentáronse as plataformas e sistemas recentemente desenvolvidos, así como as capacidades de teledetección aplicadas á detección de cambios na cuberta vexetal, a plataforma PEFC Observa para a consulta pública de datos forestais e as melloras do novo Sistema Español de Certificación Forestal.
O acto tamén permitiu responder a preguntas e recoller comentarios do sector sobre as ferramentas presentadas.

RD4: Sensibilización social.
PEFC coordinou a publicación nas redes sociais e na Canle de YouTube. Graváronse 375 publicacións sobre o proxecto nas seguintes redes sociais: X, LinkedIn, Facebook e Instagram. Os resultados e a información do proxecto foron informados por varios medios de comunicación, desde medios xerais ata medios específicos do sector. A difusión e a repercusión dos medios arquivados fíxose un seguimento nun informe de recorte con máis de 40 entradas.